Stenografowie

2010-02-11 autor: Krzysztof Smirnow

Stenografia jest zręcznym narzędziem. Służyła wielu. Niektórzy woleli sami opanować sztukę, bo w swoim czasie pracowali jako sekretarze, albo korzystali z niej również jako z metody szyfrowania tekstu tajnym pismem. Inni woleli wynająć profesjonalistę, lub częściej - profesjonalistkę czyli stenografistkę - bo to właśnie była jedna z niewielu dróg, którymi w XIXw kobiety przenikały na rynek pracy umysłowej (bo na rynku pracy fizycznej miały swoje zarezerwowane zawody). Wszyscy oni jednak doceniali możliwość przyspieszenia zapisu, bez groźby utraty koncentracji, czy zagubienia gdzieś zręcznego sformułowania.

Znali stenografię:

  • Isaac Newton pisał systemem Sheltona
  • Guglielmo Marconi włoski fizyk, rozbitek z Titanica, przypisuje mu się pierwszy przekaz radiowy na wielką odległość (Nobel 1909), pracował między innymi nad stenodaktylografią,
  • Blaise Pascal, zachowała się jego notatka, z której wynika, że przynajmniej próbował stosować stenografię,
  • Alfred Brehm swoją książkę „Życie zwierząt” wystenografował w czasie podróży, prowadził stenograficzne notatki z obserwacji i pisał książkę dyktując ją trzem stenografom,
  • Dymitr Mendelejew: jego wykłady stenografowano i na podstawie tych notatek wydał dzieło „Podstawy chemii” ,
  • podobnie rzecz się miała z innym rosyjskim uczonym, Mikołajem Żukowskim, którego wykłady z awiacji zapisał stenograficznie jeden ze studentów i na tej podstawie została wydana książka „Teoretyczne podstawy żeglugi powietrznej”,
  • Max Planck pisał systemem Gabelsbergera, w tym konspekty swoich wykładów,
  • Joseph Schumpeter słynny ekonomista posługiwał się systemem Gabelsbergera,
  • Ludwig Boltzmann pozostawił notatki pisane systemem Gabelsbergera przetranskrybowane przez jego wnuczkę,
  • Otto von Lilienthal w archiwum Deutsches Museum w Monachium zachowały się jego szkice latających maszyn oraz notatki pisane systemem Stolze’go,
  • Erwin Schrödinger pisał systemem Gabelsbergera, na stronach Uniwersytetu Wiedeńskiego wytrwali znajdą pliki PDF z jego stenograficznymi notatkami,
  • Erich Kästner, niemiecki pisarz (autor mojej ulubionej książki z dzieciństwa pt. “Emil i detektywi”) stenografował pierwsze redakcje swoich książek, zachowane w Archiwum Literatury Niemieckiej pod Stuttgartem,
  • Edmund Husserl pozostawił po sobie ponad 45000 (słownie: czterdzieści pięć tysięcy!) stron zapisanych stenograficznie,
  • Assar Gabrielsson, jeden z twórców Volvo, na co dzień posługiwał się stenografią,
  • Salomon August Andree, badacz polarny i aeronauta,
  • Beniamin Franklin, amerykański filozof i wynalazca, pisał systemami Sheltona i Taylora,
  • wykłady Adama Mickiewicza z literatury słowiańskiej w Kolegium Francuskim stenografowali i wydawali w formie książkowej jego studenci-wielbiciele,
  • Daniel Defoe,
  • Karol Dickens przez lata pracował jako stenograf w brytyjskim parlamencie, a swoje doświadczenia przedstawił żartobliwie w powieści „David Copperfield”,

Stenogram Dickensa

  • Franz Kafka - rękopis „Procesu” został sprzedany na aukcji w domu Southeby za milion funtów - opatrzony był mnóstwem notatek stenograficznych,
  • Fiodor Dostojewski w październiku 1866r. korzystał z pomocy stenotypistki Anny Grigoriewny Snitkin podczas pisania powieści „Gracz” - w ten sposób ukończył ją w niespełna miesiąc - spóźnienie groziło przejęciem przez wydawcę praw do wszystkich jego przyszłych dzieł. A że pracował właśnie nad „Zbrodnią i karą”, trochę mu było żal… Powieść tę uważa się za pierwszy utwór literacki w całości podyktowany profesjonalnej stenografistce.>>więcej3c,
  • Lew Tołstoj od 1907r korzystał z usług stenografa Gusiewa Mikołaja Mikołajewicza i przedkładał stenografię ponad podarowany mu przez Edisona fonograf,
  • George Bernard Shaw pisał na co dzień utwory literackie w popularnym systemie Pitmana, stenogramy przekazywał maszynistce do przepisania na alfabet łaciński, opowiadał się za reformą szkolnictwa dla wymiany systemu pisemnego na stenograficzny, do czego zaprojektowano system Sweeta,
  • John Steinbeck, amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla w roku 1962, miał zwyczaj najpierw stenografować, później odczytywać tekst do dyktafonu i dopiero przepisywać na maszynie,
  • Astrid Lingren ukończyła kursy stenografii z myślą o pracy urzędowej. Wszystkie swoje książki wystenografowała w niewielkich notesach » Więcej na temat stenografii Astrid Lindgren,

Bloki stenograficzne Astrid Lindgren

  • Edgar Wallace angielski autor powieści kryminalnych, pisał je stenograficznie, pozostawił po sobie blisko 170 powieści (przed II Wojną Światową w Polsce wydano 65), 17 sztuk teatralnych i nieznaną liczbę scenariuszy filmowych, wszystko to napisane przez 28 lat pracy, co daje prawie 7 tekstów rocznie nie licząc scenariuszy filmowych - bez stenografii wydaje się to niemożliwe,
  • Robert Ervin Howard, autor znanych na całym świecie opowieści o Conanie Barbarzyńcy, wszystkie je napisał stenograficznie,
  • Thomas Jefferson, trzeci prezydent USA, stenografował systemem Sheltona,
  • Heinrich Himmler, choć jest to żadna rekomendacja, wielu Bawarczyków jego pokolenia uczyło się stenografii w szkole,
  • Mohandas Karamczand (Mahatma Gandhi), stenografował prawdopodobnie systemem Pitmana, którego użyto także do stworzenia namiastki stenografii w językach hinduskich,
  • Woodrow Wilson, prezydent USA 1913-21, był pasjonatem stenografii i używał jej (system Grahama) w prywatnych listach i notatkach, zatrudniał mistrzów stenografii systemu Gregga w swoim sekretariacie, sam też się z nimi ścigał,

14 punktów Woodrowa Wilsona

  • Winston Churchill zatrudniał na stałe młodego stenografa Harry’ego Beckenhama, który pozostawał w gotowości przez całą dobę i wszędzie z nim podróżował. Później, podczas I Wojny Światowej, kiedy nie mógł go zabrać ze sobą na wojnę, w prywatnym liście napisał: „Boże daj mi miesiąc władzy i dobrego stenografa!”,
  • Święty Augustyn w swojej książce „De Doctrina Christiana” chwalił naukę stenografii, nie ma wątpliwości, że sam władał tą sztuką,
  • Święty Tomasz z Akwinu,
  • święty Hieronim,
  • Papież Pius XII posługiwał się stenografią na codzień, robiąc nawet notatki dotyczące prowadzenia gospodarstwa domowego,
  • Józef Ratzinger (papież Benedykt XVI) sztukę stenografii wyniósł jeszcze ze szkoły. W tamtych czasach uczono jej powszechnie w Bawarii.
  • Harvey Keitel sławny aktor przez prawie 10 lat pracował w Nowym Jorku jako stenograf sądowy, dzięki czemu mógł opłacić sobie szkołę aktorską. Stosował stenografię maszynową, nie odręczną.
  • a oprócz nich także Wilhelm Busch, Alexander von Humboldt, Bertolt Brecht, Kurt Tucholsky (Kaspar Hauser), Rudolf Virchow, Sven Hedin (szwedzki podróżnik i geograf), Erich Kästner (niemiecki pisarz międzywojnia, autor m.on. “Emil i detektywi”, Theo Waigel (współczesny polityk, minister w rządach Helmuta Kohla), Konrad Zuse (wynalazca komputera), Edith Stein (filozof), Theodor Heuss (pierwszy Prezydent RFN), Wilhelm Bush (autor Maksa i Moryca), Dolf Sternberger (niemiecki naukowiec i polityk), Konrad Adenauer (pierwszy kanclerz RFN)…

I wielu innych.

Astrid Lindgren - stenografistka i szpieg

2021-05-20 autor: Krzysztof Smirnow